10-01-2011 - Brandpuntuitzending Ethiopië

Op zondagavond is een uitzending van Brandpunt aan adoptie uit Ethiopië gewijd. De KRO probeert aan de hand van het verhaal van een meisje een falende adoptiepraktijk te laten zien. Brandpunt schetst echter een verkeerd beeld over het geportretteerde meisje. In haar papieren staan weliswaar fouten, maar alle betrokkenen waren op de hoogte dat de biologische ouders nog in leven waren en ook over haar leeftijd is al tijdens de procedure helderheid gegeven. Wereldkinderen kan echter uit privacyoverwegingen geen gegevens openbaren waaruit blijkt dat deze adoptie op een verantwoorde wijze tot stand is gekomen. 

Wereldkinderen is niet de partij die het kort geding tegen de uitzending heeft aangespannen. Wereldkinderen is op zich voor openheid over adoptie, maar wil liever niet publiekelijk ingaan op individuele cases.

Wereldkinderen heeft onderzoek laten uitvoeren en is in 2009 gestopt met nieuwe adopties.
Wereldkinderen bemiddelt al sinds 1985 voor adopties uit Ethiopië. Om te leren van ons werk in het verleden en de kwaliteit van ons werk steeds te verbeteren heeft Wereldkinderen in 2009 opdracht gegeven tot een onderzoek naar de achtergrond van 18 willekeurig geselecteerde bemiddelingen uit de periode 2004-2008. De conclusies van dit onderzoek hebben in 2009 aanleiding gegeven tot het tijdelijk niet in behandeling nemen van nieuwe adoptieverzoeken. Over de uitkomsten van het onderzoek zijn destijds ook in de Tweede Kamer vragen gesteld. Met als uitkomst een verscherpte procedure voor nieuwe bemiddelingen uit Ethiopië. De verscherpte procedure betekent o.a. dat de achtergronden van de kinderen voordat hun adoptie wordt behandeld in de rechtbank, extra zijn onderzocht. En dat voorlichting over afstand en adoptie in een vroeg stadium aan de biologische familieleden wordt gegeven om hen bewust te maken van alternatieve zorg en de impact van afstaan.

Meest gestelde vragen

1. Klopt het dat leeftijd van het meisje expres verlaagd is?
Nee, er is zelfs op aanraden van de contactpersoon een skeletfoto gemaakt en door de kinderarts beoordeeld. De leeftijd die daar uit kwam lag hoger en dat is op de Nederlandse papieren veranderd.

2. Is het kind op papier wees gemaakt?
Het meisje is in de papieren van Wereldkinderen nooit als wees geregistreerd geweest. Het achtergrondverhaal staat uitvoerig in het dossier beschreven en is als zodanig ook met de adoptieouders besproken.

3. Citaat Brandpunt: “ Er zijn valse getuigenissen afgelegd in de rechtbank, papieren zijn vervalst en dat is door Wereldkinderen ondersteund” , wat is uw mening? 
Dit beeld herkennen wij niet. Als dit gebeurt keuren wij dat af. De rechtbankzitting is de afsluiting van de hele procedure, kinderen worden vertegenwoordigd door het tehuis, waar kinderen vandaan komen. Wereldkinderen vertegenwoordigde destijds uitsluitend de adoptieouders, soms niet eens in een zitting. De uitspraak werd meegegeven aan de adoptieouders die dit document aan ons toestuurden. Pas nadat ouders weer terugwaren uit Ethiopië, is dit door ons gezien. De procedure is op dit punt in mei 2010 veranderd; adoptieouders moeten nu zelf voor de rechtbank verschijnen. Dit is een van de aanpassingen die Ethiopië heeft gedaan. 
De zaak van het meisje is op het ministerie en met de rechtbank in Ethiopië besproken. De rechtbank heeft toen laten weten dat een uitspraak niet ongedaan gemaakt kan worden. 

4. Waarom is Wereldkinderen met adopties in 2009 gestopt?
Uit het onderzoek kwam naar voren dat in een tweetal adopties de achtergrondinformatie in het dossier destijds niet overeen kwam met de huidige situatie. Kinderen waren in onze informatie als wees aangemerkt, maar de moeders bleken naderhand nog in leven. In 2006 is de Ethiopische wetgeving gewijzigd, waardoor het afstaan van een kind niet meer strafbaar was. Voor die tijd zijn we het in dossiers vaker tegen gekomen dat moeders overleden waren, maar in leven bleken. Naderhand mocht dat niet meer aan de orde zijn. Dit hebben wij keer op keer aanhangig gemaakt en onze contactpersoon gevraagd situaties in werkelijkheid te controleren. 

5. Achtergrondinformatie komt niet overeen met de werkelijkheid
Wereldkinderen heeft zelf altijd aanvullingen op het kindrapport gemaakt. In een aantal zaken uit het rapport blijkt dat na adoptie de achtergrondinformatie anders is dan in het dossier staat vermeld. 

6. Wat heeft Wereldkinderen gedaan om persoonlijke gegevens uit dossiers te beschermen?
Het dossier- en veldonderzoek is door een externe onderzoeker gedaan, die op dat moment in dienst was van Wereldkinderen. Medewerkers zijn -ook deze onderzoeker- gebonden aan een specifiek geheimhoudingsbeding. Hij heeft de dossiers op het bureau van Wereldkinderen kunnen inzien. De informatie over het kind in de procedure is hierbij uitgangspunt geweest. Er is door onderzoeker een rapport opgesteld, waarbij alle gegevens zijn geanonimiseerd. Het rapport bevat geen informatie dat direct naar gezinnen of geadopteerden is te herleiden. 
Wereldkinderen is vanuit de “Wet opneming Buitenlandse Kinderen Ter Adoptie” Artikel 17e en het “Kwaliteitskader Vergunninghouders Interlandelijke Adoptie” onder punt IV d (Controle buitenlandse partnerorganisaties verplicht onderzoek te doen naar de kwaliteit van haar adoptieprocedures.. 

Geheel tegen het contract in heeft in onderzoeker het rapport of delen daaruit met journalisten van Brandpunt en Trouw gedeeld en daarmee geheimhouding geschonden.

7. Zijn betrokkenen op de hoogte welke dossiers zijn onderzocht?
Nee, Wereldkinderen heeft recent een eigen oordeel gegeven op de onderzochte dossiers. Er zijn in een aantal gevallen aanvullende vragen uitgezet in Ethiopië. Als alle informatie binnen is, zal met de direct betrokkenen contact worden gezocht. In de andere onderzochte dossiers is geen aanleiding om contact te zoeken omdat daar geen zaken naar voren zijn gekomen.

Waarom nu pas terwijl het onderzoek al in 2009 is afgerond?
Wereldkinderen heeft de prioriteit moeten geven aan de afronding van de procedures van kinderen die op dat moment in het tehuis zaten. Per individueel kind is beoordeeld of adoptie in hun belang was. De laatste kinderen zijn recent in Nederland aangekomen. Het ministerie van Women Affairs in Ethiopië en het ministerie in Nederland is hier nauw bij betrokken geweest en dit heeft meer dan een jaar in beslag genomen. 

8. Citaat: “ Het gehele adoptieproces is doorspekt van frauduleuze handelingen en criminele activiteiten, zoals het vervalsen van dossiers, verkeerde geboortedata en kinderen zijn weesgemaakt. “ 
Nee, adopties zijn altijd in het belang van de kinderen uitgevoerd, er zijn geen aanwijzingen dat kinderen onterecht zijn geadopteerd, wel is gebleken dat enkele geboortefamilies met een ander verhaal de adoptie in gang hebben gezet. 

9. Wat gaat Wereldkinderen nu doen in Ethiopië?
In 2011 zal Wereldkinderen niet langer met een FosterHome voor tijdelijke opvang werken en wordt er een nieuwe werkwijze ontwikkeld voor adopties en programma´s.

Via de toegekende subsidie van het ministerie van Buitenlandse Zaken zal Wereldkinderen samen met lokale partners in Ethiopië werken aan het verbeteren van de kinderbescherming in Ethiopië. Het doel van deze inspanningen is dat wij nog meer dan in het verleden werken aan het voorkomen van adoptie. Alleen in uiterste gevallen, als geen andere interventie een optie is, kan met verantwoorde adoptie een kind geholpen worden.

10. Wat zegt u tegen al die kinderen die uit Ethiopië zijn geadopteerd en hun achtergrondgegevens willen verifiëren.
Wereldkinderen heeft de uitkomst van het onderzoek naar de 18 dossiers nogmaals gecontroleerd met als conclusie dat de adopties destijds verantwoord tot stand zijn gekomen. Als alle informatie beschikbaar is, zullen wij de direct betrokkenen eerst informeren en voor de overigen bepalen hoe wij hiermee om gaan.

Tot 2006 is adoptie redelijk kleinschalig, daarna worden de aantallen groter. Deze toename moet in het licht gezien worden van een HIV epidemie maar ook door verruiming in de mogelijkheid om afstand te doen. Voor 2006 konden alleen moeders afstand doen als hun kind uit verkrachting was verwekt of moeder ernstig ziek was, daarna kond een kind afgestaan worden als men aantoonbaar in armoede leefde.

11. Wat doet Wereldkinderen nu om te voorkomen dat kinderen onterecht in procedure terecht komen. 
Er is niet vastgesteld dat kinderen onterecht in een procedure opgenomen zijn. Bij het vormgeven van een nieuwe procedure zal met alle zorgpunten rekening gehouden worden om dit zo veel mogelijk te voorkomen. 

12. Wat verwacht u van de Ethiopische overheid?
We zijn in goed gesprek met de overheid, zij zien dat er zwakke schakels in het systeem zijn en doen er alles aan om tot verbetering te komen. Tijdens een bezoek met het ministerie van Veiligheid en justitie in 2009 zijn er al gesprekken geweest om samen met Unicef en andere organisaties het systeem te versterken. Ethiopië is vorig jaar bij een bijeenkomst in Den Haag geweest. Toetreden tot het Haags Verdrag zou een goede stap zijn. Wij hebben met een aantal Europese partners op 14 december in Brussel overleg gevoerd om te zien hoe we gezamenlijk het systeem kunnen versterken. De partnerorganisaties zijn het met ons eens dat een onafhankelijke kinderbescherming die de rechten van kinderen waarborgt al een enorme stap in de goede richting zou zijn. Moeilijk aan het huidige systeem is dat je als plaatsende organisatie zelf de achtergrond van de kinderen moet onderzoeken en zelf moet bepalen of adoptie in het belang van het kind is. 

13. U houdt zich niet aan uw wettelijke verplichting om biologische ouders te informeren
Er bestaat geen wettelijke verplichting. Adoptieouders zijn verplicht 15 jaar rapporten en foto’s te sturen naar het ministerie in Ethiopië. Wereldkinderen maakt rapportages en stuurt deze naar de tehuizen waar kinderen vandaan komen. Biologische ouders kunnen dan bij deze tehuizen navraag doen en op de hoogte blijven van het leven van hun kinderen. 

U kunt ons telefonisch bereiken
Wij kunnen ons voorstellen dat er bij adoptieouders en kinderen uit Ethiopië vragen opkomen over deze zaak en hun eigen adoptie. Er zit een telefoonteam klaar om zoveel mogelijk vragen te beantwoorden. Wereldkinderen is van 9 tot 5 uur telefonisch bereikbaar. Omdat niet vooraf in te schatten is hoeveel er gebeld wordt, hebben wij de meest voor de hand liggende vragen in bovenstaande tekst beantwoord.