"Bij adoptie moet meer gelet worden op religieuze achtergrond van kind''

Publication date: 13 May 1987

Gepubliceerd op: 13 mei 1987

W. J. de Bruin

Meer informatie

Commissie die Srilankaanse regering van advies moet dienen in zichzelf verdeeld

COLOMBO - „Een christelijk thuis mag beter zijn dan helemaal geen huis, maar persoonlijk zou ik niet willen toestaan dat een boeddhistisch kindje wordt geadopteerd door een christelijk echtpaar". Onder voorzitterschap van mr. H. Thambiah, voorheen lid van het hoogste rechtscollege in Sri Lanka, het Supreme Court, overweegt een door de minister van justitie ingestelde onderzoekscommissie aanpassingen van de adoptiewetgeving in Sri Lanka.

Sinds in juni 1979 toen wetswijziging buitenlandse adopties mogelijk heeft gemaakt, zijn duizenden in Sri Lanka geboren zuigelingen door westerse echtparen geadopteerd. De jongste baby''s, bij voorkeur meisjes, zijn het meest geliefd ... de buitenlandse echtparen die het eiland in de Indische Oceaan in de afgelopen acht jaar hebben overspoeld.

Volmacht

De geamendeerde wet uit 1944 geeft rechters in Sri Lanka volmacht om met een handtekening adopties door buitenlandse echtparen te bekrachtigen. Voordat in een ... emoties geladen moment de natuurlijke moeder haar kindje overdraagt in de armen van een adoptiemoeder bestudeert deze magistraat een rapport dat is opgesteld door het departement voor kinderzorg en een gezinsrapport, waarin de gezonddstoestand en de sociale, religieuze en financiële achtergronden van de aspirant-adoptieouders worden belicht. Voorts vergewist de rechter zich ervan dat de adoptie-ouders geen geld of enige andere beloning hebben ontvangen. Deze in westerse ogen verwondering....kende bepaling vindt haar oorsprong in de lokale adoptiegeschiedenis. Honderden aspirant-adoptieouders uit de Scandinavische landen, Nederland, Engeland, West-Duitsland, België, Zwitserland, Frankrijk en Australië ondernamen vorig jaar de verre reis naar Sri Lanka, waar zij gezamenlijk 1670 kinderen hebben aangenomen. In Nederland zagen in 1986 624 echtparen een langgekoesterde adoptiewens in vervulling gaan.

Een gering aantal kinderen is afkomstig uit de staatskindertehuizen. Veelal kiezen de adoptieouders voor bemiddeling door particuliere organisaties. Zo neemt in het plaatsje Wadduwa, 30 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Co...o, Dawn de Silva de zaken waar voor de Nederlandse stichting Kind en Toekomst. De advocate .. A. Thavanesan in Colombo bemiddelt ten dienste van de adoptiestichting Flash in Nijmegen, hun diensten zijn prijzig, hun belang bij adopties is van commerciële aard. Jaarlijks bemiddelen deze ..uwen voor honderden adoptieouders, aan wie zij zo''n 100.000 gulden nettowinst overhouden. Zij maakten de afgelopen jaren een klein fortuin (RD 14-4-''87). )Dee commmerciële adoptiebemidngen hebben in Sri Lanka een nationaal gevoel van wantrouwen en woede gewekt. Zwangere vrouwen zouden worden geronseld ten behoeve van een internationale babyhandel. Politieteams vielen het adoptiecentrum van Dawn de Silva in Wadduwa en een Zweeds kindertehuis ten noorden van Colombo binnen, maar konden geen bewijs leveren voor illegale adopties (RD 18-4-''87). Van handel in baby''s bleek voor- alsnog geen sprake. Voor de bemiddelaars bestond ook geen reden om moeders die hun kindje ter adoptie wilden afstaan, financieel tegemoet te komen. Europese echtparen adopteren veelal baby''s van jonge, ongehuwde moeders, die door de samenleving in Sri Lanka niet worden geaccepteerd. Adoptie is voor moeder èn kind vaak het enige levensvatbare alternatief voor een uitzichtloos bestaan in de prostitutie of bedelarij (RD 18-4-''87). Bizarre denkbeelden over het lot van de adoptiekinderen hebben zich vast genesteld in de gedachtegang van veel Srilankanen. De zuigelingen zouden worden misbruikt ten behoeve van orgaantransplantaties en medische experimenten. Onschuldige baby''s, zo meende men stellig te weten, waren gewetenloos om het leven gebracht en dienden als verpakkingsmateriaal voor gesmokkelde drugs. In de gunstigste gevallen misbruikten de adoptieouders de kinderen als slaaf.

Commissie

Om de gevoelens van onmachtige woede in zijn land te sussen, stelde de minister van justitie een onderzoekscommissie in, die hem na bestudering van de bestaande wetgeving moet adviseren over aanpassingen van de adoptieverordening. Vorige maand verzond deze commissie een eerste tussenrapport aan de regering. De inhoud van het verslag bracht een schok teweeg binnen internationale adoptie-organisaties. Zij hielden er rekening mee dat de laatste kinderen in Sri Lanka waren geadopteerd. De commissie heeft zich volgens adoptiebemiddelaars laten leiden door antiadoptiegezinde gevoelens. Zorgen maakt de onderzoekscommissie zich over de status van het geadopteerde kind. Het interimrapport schrijft: „Als het kind staatsburger wordt van het land waar het wordt geadopteerd, rijst de vraag of geen geweld wordt gedaan aan zijn grondrecht om staatsburger van Sri Lanka te blijven totdat het volwassen is. Als het aan de andere kant Srilankaans staatsburger blijft, rijst de vraag of Sri Lanka zijn verantwoordelijkheid voor een Srilankaans kind kan verloochenen en opgeven". ''Wat diepgaander huiswerk zou deze „essentiële vraag" hebben beantwoord. In Nederland bij voorbeeld behouden geadopteerde kinderen beide nationaliteiten.

Zorg

Het onderzoek van de acht leden tellende commissie heeft verder een kwestie naar voren gebracht die ingrijpender gevolgen kan hebben. Het betreft niet zozeer een juridisch vraagstuk dan wel een zorg die om een politieke oplossing vraagt; „Wat ons ook stoort is dat aan de verschillende sociale en religieuze achtergronden geen aandacht schijnt te worden geschonken. Volgens de verordening moet aan religieuze en sociale factoren een betekenisvol belang worden toegekend. Kunnen zij worden genegeerd ? Kan een kind dat uit boeddhistische ouders is geboren, bij voorbeeld worden geadopteerd door christenen en atheïsten, wat een ontkenning inhoudt van zijn sociale en religieuze achtergrond ?" Tussen interimrapport en eindverslag aan de regering zegt commissievoorzitter mr. H. W. Thambiah in Colombo: „Zelf ben ik een christen, maar de wet verplicht ons het religieuze aspect in overweging te nemen. Boeddhistische mensen houden er niet van dat boeddhistische kinderen worden geadopteerd door christelijke ouders. Aan cultuur en religie hecht men hier veel waarde. Naar mijn mening is het religieuze aspect van bijzonder groot belang. Een christelijk thuis mag beter zijn dan helemaal geen huis, maar persoonlijk zou ik niet willen toestaan dat een boeddhistisch kindje wordt geadopteerd door een christelijk echtpaar".

Vercommercialiseerd

„Adopties zijn vercommercialiseerd", zegt de vroegere Srilankaanse ambassadeur in Canada en voormalig lid van het Supreme Court. „Iedereen zegt: Sri Lanka is een arm land en verkoopt z''n baby''s. Vorig jaar zijn 1670 Srilankaanse kinderen geadopteerd. Slechts 37 baby''s waren afkomstig uit tehuizen die onder toezicht staan van het departement voor kinderzorg. In 1633 adopties is bemiddeld door mensen met commerciële belangen. In mijn land worden jonge meisjes welbewust voor dit doel zwanger gemaakt". Onwillig geeft Thambiah toe dat hij deze laatste uitspraak niet kan bewijzen, maar hij voegt er onmiddellijk aan toe: „Wat staat onze kinderen die worden geadopteerd, te wachten ? Een meerderheid van de adoptieouders behandelt hen goed, dat geloof ik wel, maar in Engeland is een man veroordeeld die zijn adoptiefkindje heeft vermoord. Ook in Frankrijk wordt een adoptievader, die zogenaamd liefdevol een Srilankaans kind heeft aangenomen, ervan verdacht dit kind om het leven te hebben gebracht". Over het eindverslag van de onderzoekscommissie, dat eerstdaags aan de regering wordt verstuurd, is voorzitter Thambiah niet mededeelzaam: „Tot het moment dat het rapport in regeringshanden is, blijft het geheim". Het laten voortduren van adopties wordt volgens hem een politieke beslissing van het kabinet.

Verbieden

Een welingelichte zegsman geeft een samenvatting van het eindrapport op voorwaarde dat zijn anonimiteit wordt gegarandeerd: „Het rapport van Thambiah begint met de aanbeveling adopties te verbieden en eindigt daar ook mee". Mocht de regering in Colombo besluiten aan kinderadopties door buitenlanders geen einde te willen maken, dan doet Thambiah een aantal aanbevelingen die commercie moeten uitbannen: alleen kinderen die in staatskindertehuizen verblijven, komen voor adoptie in aanmerking; iedereen die een moeder en haar kind herbergt ten behoeve van adoptie pleegt een misdrijf, waar een boete van 10.000 rupies (zo''n 750 gulden) en een gevangenisstraf van ten hoogste één jaar op staat. Eenzelfde straf zou moeten worden opgelegd aan een ieder die betaalt voor het adopteren van een kind of anderzijds voor bemiddelende diensten geld verlangt, met uitzondering van een bedrag dat door de rechter wordt vastgesteld. In de aanbevelingen van Thambiah wacht deze straf ook personen die zonder een geldige adoptiebe- ''schikking een andermans kind onder hun hoede hebben. Ten slotte worden bemiddelaars die voorwenden dat de natuurlijke moeders het toezicht over hun kinderen hebben, maar feitelijk zelf de voogdij uitoefenen, met strafrechtelijke vervolging bedreigd.

Verdeeld

Het eindrapport van Thambiah zou een drastisch einde kunnen betekenen van buitenlandse adopties, ware het niet, aldus onze zegsman, dat de commissie in zichzelf is verdeeld. „Het tussenrapport is unaniem door de commissieleden ondertekend, maar over de uiteindelijke aanbevelingen van Thambiah bestaan grote meningsverschillen. Hij heeft niet meer dan twee medestanders gevonden voor zijn opvattingen, die erop neerkomen dat adopties verboden worden". „Belangrijke bezwaren zijn opgeworpen door Donald Abeysinghe, een topambtenaar van het ministerie van sociale zaken, en Vinitha Jayasinghe, het hoofd van het departement voor kinderzorg. Zij hebben zich gerealiseerd dat de Staat zich over deze kinderen moet ontfermen wanneer adopties worden verboden. De financiële consequenties van zo''n beslissing zijn niet te overzien. Dat commerciële bemiddelaars zullen worden geregistreerd en over een vergunning moeten beschikken, is een meer voor de hand liggende maatregel. Een totaal verbod op adopties ? Dat is hoogst onwaarschijnlijk".

Deze tekst is geautom

Countries: Sri Lanka