Kinderen zijn geen koopwaar
Children are not merchandise
Last week there was plenty of news about the fraudulent practices in adoptions from Ethiopia, which will also be the subject of a parliamentary committee this week. More and more stories are being published about malpractice in adoptions. Time to ask us whether international adoption is a good child protection measure.
Danger of exploiting global inequalities
At the end of April we - academics and professionals working on the topic of adoption from different perspectives - took the initiative to organize a symposium entitled "Intercountry Adoption: How should it go on?" Which focused on this question. The aim of this symposium was to make socio-scientific - anthropological, sociological, historical, legal and ethical-philosophical - insights into adoption more widely known. In Flanders, adoption has until now mainly been studied from a psychological and pedagogical perspective.
Such research yields valuable insights into the interactions within adoptive families, but social science research has the characteristic that it studies transnational adoption as a social and social phenomenon, and therefore encounters faster the unequal global power relationships and socio-economic inequalities underlying these. practice.
The symposium coincided with the publication of testimonies about fraudulent practices in adoptions from Ethiopia. Such testimonies, however, are by no means new: for years, adopted people from countries as diverse as India, Sri Lanka, Rwanda, Guatemala, Brazil, Chile ... have been witnessing miscarriages, lies and malpractice. Transnational adoption appears to be regularly associated with practices of abuse, deception, kidnapping, child trafficking, falsification, misappropriation of documents and even "breeding" of children for the international adoption market (The existence of "baby farms" in Sri Lanka was exposed after research of the Dutch current affairs program Zembla).
In the meantime, such practices in the Netherlands have led to the establishment of an independent committee on illegal adoption and the role of the government in this.
Although the stories have been known for years, it remains remarkably quiet in Belgium. Adoption malpractices are all too often dismissed as exceptions to the rule and the many positive experiences with transnational adoption - which of course exist - are cited to minimize negative experiences. However, it is high time to acknowledge that transnational adoption today has structural shortcomings that need to be recognized and addressed.
Policy versus practice
Moreover, the available legal instruments that regulate transnational adoption - the International Convention on the Rights of the Child (CRC, 1989) and the Hague Adoption Convention (1993) - were explicitly used to prevent abuse and gradually phase out the practice. Both state the importance of the subsidiarity principle, which states that adoption may only be a last, and rather exceptional, measure if other, local protection measures (family care, foster care, institutional care, etc.) prove impossible.
Furthermore, it is explicitly stated that poverty should not be a reason for adoption: preference is given to supporting families and communities, whereby the removal of children from their social context - a very drastic measure - can be prevented as much as possible.
These conventions signed by Belgium therefore already contain the core of an extinction policy: as countries in the Global South are better able to provide the necessary care, transnational adoption becomes superfluous or exceptional. In practice, these measures have already led to a sharp drop in the number of adoptions worldwide as more and more countries succeed in taking care of their own children.
However, research and testimonials show that these principles are not being complied with de facto. For example, research by Dr. Riitta Högbacka (University of Helsinki) on first mothers in South Africa shows that poverty is decisive in their "voluntary" decisions to give up their children. In other countries too, it appears that mothers living in poverty are frequently put under pressure to give their children for adoption, without investing in family support or poverty reduction for this target group: the 'choice' for adoption is for such mothers as well no real choice [*].
In addition, many parents appear to be misled by local "mediators", who promise their children a better life in the West - which parents in extreme poverty can understandably accept - but do not tell them that all legal and social contacts are immediately broken. Even when explicit consent is given, restrictive and very Western approaches to "family" and "adoption" can clash with local views on care and family, leading to misunderstandings in people in the Global South with obviously far-reaching consequences.
Perverse marketing
The demand for adoptable children remains high, a situation that triggers perverse market forces.
In the Global North, the demand for adoptable children remains high, a situation that triggers perverse market forces in which higher demand in combination with a scarce supply of practices of deception, kidnapping and commodification of children continues to fuel.
No matter how good the intentions may be, these dynamics should not be ignored and it is the responsibility of all those involved in adoption to become aware of their own role in this story and to take measures to prevent this. This therefore means an unequivocal choice for putting "the best interests of the child" at the center, even if this means that it is wiser to use the available resources to strengthen local communities and reception initiatives than to continue to invest in preparing adoptive parents who then end up on years of waiting lists.
Potential adoptive parents in Belgium also benefit from realistic and correct information, not only about the possibilities, but also about the circumstances in which adoptions are made, so that they can make a well-informed and ethical decision. In addition, they must be 100% sure that a child will not end up in their family through abduction or deception, because fraudulent adoption is a tragedy for all parties.
We therefore ask the government and all relevant authorities to do this
Investigation into fraudulent adoptions will not be limited to Ethiopia, but will extend to all countries of origin where there are suspicions of forgery and fraud
The experiences and voices of adopted persons - positive and negative - are heard and placed at the center when evaluating and commemorating transnational adoption
An ethical framework is developed in which all those involved in adoption are heard and respected, and in which the principles set out in the CRC and the Adoption Convention are strictly and correctly followed. In particular, the competent authorities must have full assurance that first parents can make an informed choice and not be misled or put under pressure; if these guarantees are not available, cooperation must be terminated immediately. The current working method for domestic adoptions shows that it is indeed possible to treat first parents correctly and respectfully; there is no reason why first parents in the Global South do not deserve the same treatment.
Transnational adoption is not driven by the demand for children, but by real needs of children, families and communities from the countries involved. Bearing in mind the principle of subsidiarity, this should primarily be invested in initiatives that should, as far as possible, prevent the removal of children from their environment. (SOS Children's Villages is an inspiring example in this regard.) If adoption actually turns out to be the last and best option, more room should be made for local views on how adoption should be implemented - whereby all legal and social ties are not necessarily broken - and first parents and families always have the opportunity to receive information about their child and to maintain contacts if both family and child so wish.
The adoption world must now also incorporate the insights from the humanities in its search for answers to the ethical questions that are increasingly louder in the social debate on intercountry adoption. If the Flemish adoption policy fails to pay sufficient attention to these ethical issues and cannot offer a 100% guarantee on error-free files, we can only conclude that transnational adoption is not a good child protection measure and we will stop doing it better.
Dutch:
Afgelopen week werd er volop bericht over de frauduleuze praktijken bij de adopties uit Ethiopië, die ook het onderwerp zullen worden van een parlementaire commissie deze week. Alsmaar vaker komen er verhalen naar buiten over wanpraktijken bij adopties. Tijd om ons de vraag te durven stellen of interlandelijke adoptie wel een goede kinderbeschermingsmaatregel is.
Gevaar om globale ongelijkheden uit te buiten
Eind april namen wij – academici en professionals, vanuit verschillende perspectieven bezig met het thema adoptie – het initiatief om een symposium te organiseren onder de titel ‘Interlandelijke Adoptie: Hoe moet het verder?’ waarin deze vraag centraal stond. Doel van dit symposium was om sociaal-wetenschappelijke – antropologische, sociologische, historische, juridische en ethisch-filosofische – inzichten rond adoptie bekender te maken. In Vlaanderen is adoptie tot nog toe immers vooral vanuit psychologisch en pedagogisch perspectief bestudeerd.
Dergelijk onderzoek brengt waardevolle inzichten voort m.b.t. de interacties binnen adoptiefamilies, maar eigen aan sociaal-wetenschappelijk onderzoek is dat het transnationale adoptie als sociaal en maatschappelijk fenomeen bestudeert, en daarom sneller stuit op de ongelijke globale machtsverhoudingen en socio-economische ongelijkheden die onderliggend zijn aan deze praktijk.
Het symposium viel samen met de publicatie van getuigenissen over frauduleuze praktijken bij de adopties uit Ethiopië. Dergelijke getuigenissen zijn echter lang niet nieuw: al jaren getuigen geadopteerden uit landen zo divers als India, Sri Lanka, Rwanda, Guatemala, Brazilië, Chili… over mistoestanden, leugens en wanpraktijken. Transnationale adoptie blijkt regelmatig samen te gaan met praktijken van misbruik, misleiding, ontvoering, kinderhandel, vervalsing, verduistering van documenten en zelfs het ‘kweken’ van kinderen voor de internationale adoptiemarkt (Het bestaan van “baby farms” in Sri Lanka werd aan het licht gebracht na onderzoek van het Nederlandse actualiteitenprogramma Zembla).
Dergelijke praktijken hebben ondertussen in Nederland geleid tot het oprichten van een onafhankelijke commissie naar illegale adoptie en de rol van de overheid hierin.
Hoewel de verhalen dus al jaren bekend zijn, blijft het in België opvallend stil. Wanpraktijken bij adoptie worden al te vaak afgedaan als uitzonderingen op de regel en de vele positieve ervaringen met transnationale adoptie – die er uiteraard ook zijn – worden daarbij aangehaald om de negatieve ervaringen te minimaliseren. Het is echter hoog tijd om te erkennen dat transnationale adoptie vandaag de dag structurele tekortkomingen vertoont, die moeten erkend en aangepakt worden.
Beleid versus praktijk
De beschikbare juridische instrumenten die transnationale adoptie reguleren – het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK, 1989) en het Haags Adoptieverdrag (1993) – werden trouwens expliciet ingezet om misbruiken te voorkomen en de praktijk geleidelijk af te bouwen. Beide stipuleren het belang van het subsidiariteitsprincipe, dat stelt dat adoptie slechts een laatste, en eerder uitzonderlijke, maatregel mag zijn indien andere, lokale beschermingsmaatregelen (opvang bij familie, pleegzorg, institutionele zorg…) onmogelijk blijken.
Verder wordt uitdrukkelijk gesteld dat armoede geen reden mag zijn voor adoptie: de voorkeur gaat naar het ondersteunen van gezinnen en gemeenschappen, waardoor het weghalen van kinderen uit hun sociale context – een zeer ingrijpende maatregel – zoveel mogelijk voorkomen kan worden.
In deze door België ondertekende conventies ligt dus al de kern van een uitdovingsbeleid vervat: naarmate landen in het Globale Zuiden beter in staat worden gesteld om de nodige zorg te verlenen, wordt transnationale adoptie overbodig of uitzonderlijk. Deze maatregelen hebben in de praktijk al geleid tot een sterke daling van het aantal adopties wereldwijd naarmate meer en meer landen erin slagen om de zorg voor kinderen zelf op te nemen.
Uit onderzoek en getuigenissen blijkt echter dat deze principes de facto niet worden nageleefd. Zo blijkt o.a. uit het onderzoek van dr. Riitta Högbacka (Universiteit van Helsinki) naar eerste moeders in Zuid-Afrika dat armoede doorslaggevend is bij hun “vrijwillige” beslissingen om hun kinderen af te staan. Ook in andere landen blijkt dat moeders die in armoede leven frequent onder druk gezet worden om hun kinderen af te staan voor adoptie, zonder dat er wordt geïnvesteerd in gezinsondersteuning of armoedebestrijding voor deze doelgroep: de ‘keuze’ voor adoptie is voor dergelijke moeders dan ook geen echte keuze[*].
Daarnaast blijken vele ouders misleid te worden door lokale “bemiddelaars”, die hun kinderen een beter leven beloven in het Westen – waar ouders in extreme armoede begrijpelijkerwijze op kunnen ingaan – maar hier niet bij vertellen dat meteen alle juridische en sociale contacten verbroken worden. Zelfs wanneer expliciet toegestemd wordt, kunnen restrictieve en zeer Westerse benaderingen van “gezin” en “adoptie” botsen met lokale opvattingen met betrekking tot zorg en gezin, wat leidt tot misverstanden bij mensen in het Globale Zuiden met uiteraard verstrekkende gevolgen.
Perverse markwerking
De vraag naar adoptabele kinderen blijft onverminderd hoog, een situatie die een perverse marktwerking in gang brengt.
In het Globale Noorden blijft de vraag naar adoptabele kinderen onverminderd hoog, een situatie die een perverse marktwerking in gang brengt waarbij de hogere vraag in combinatie met een schaars aanbod praktijken van misleiding, ontvoering en commodificatie van kinderen verder aanwakkert.
Hoe goed de intenties ook mogen zijn, deze dynamieken mogen niet genegeerd worden en het is de verantwoordelijkheid van alle betrokkenen bij adoptie om zich bewust te worden van de eigen rol in dit verhaal en maatregelen te nemen om dit te voorkomen. Dit betekent dan ook een ondubbelzinnige keuze voor het centraal plaatsen van “het belang van het kind”, ook als dit inhoudt dat het verstandiger is om de beschikbare middelen in te zetten in het versterken van lokale gemeenschappen en opvanginitiatieven dan in het blijven investeren in het voorbereiden van adoptieouders die vervolgens op jarenlange wachtlijsten terechtkomen.
Ook potentiële adoptieouders in België zijn uiteraard gebaat met realistische en correcte info, niet alleen over de mogelijkheden, maar ook over de omstandigheden waarin adopties gebeuren, zodat zij een goed geïnformeerde en ethische beslissing kunnen nemen. Bovendien moeten ze er 100% zeker van kunnen zijn dat een kind niet via ontvoering of misleiding in hun gezin terechtkomt, want een frauduleuze adoptie is een tragedie voor alle partijen.
Wij vragen dan ook aan de overheid en alle betrokken instanties dat
Onderzoek naar frauduleuze adopties zich niet zal beperken tot Ethiopië, maar zich uitstrekt naar àlle herkomstlanden waar vermoedens zijn van vervalsing en fraude
De ervaringen en stemmen van geadopteerden – positief én negatief – gehoord en centraal geplaatst worden bij het evalueren en herdenken van transnationale adoptie
Een ethisch kader wordt uitgewerkt waarin àlle betrokkenen bij adoptie gehoord en gerespecteerd worden, en waarin de principes vooropgesteld in het IVRK en het Adoptieverdrag strikt en correct nagevolgd worden. Met name moeten de bevoegde instanties de volledige zekerheid hebben dat eerste ouders een weloverwogen keuze kunnen maken en niet misleid of onder druk worden gezet; indien deze garanties er niet zijn, moet de samenwerking onmiddellijk worden stopgezet. De huidige werkwijze bij binnenlandse adopties toont dat het wel degelijk mogelijk is om eerste ouders correct en respectvol te behandelen; er is geen reden waarom eerste ouders in het Globale Zuiden niet dezelfde behandeling verdienen.
Transnationale adoptie niet gestuurd wordt door de vraag naar kinderen, maar door reële noden bij kinderen, families en gemeenschappen uit de betrokken landen. Hierbij moet, het subsidiariteitsprincipe indachtig, in de eerste plaats worden geïnvesteerd in initiatieven die het weghalen van kinderen uit hun omgeving zoveel mogelijk dienen te voorkomen. (SOS Kinderdorpen is hierbij een inspirerend voorbeeld.) Indien adoptie daadwerkelijk de laatste en beste optie blijkt, moet hierbij meer ruimte komen voor lokale opvattingen over hoe adoptie ingevuld dient te worden – waarbij alle juridische en sociale banden niet noodzakelijk verbroken worden – en moeten eerste ouders en families steeds de mogelijkheid krijgen om informatie over hun kind te ontvangen en contacten te onderhouden indien zowel familie als kind dit wensen.
De adoptiewereld dient nu ook de inzichten uit de humane wetenschappen op te nemen in haar zoektocht naar antwoorden op de ethische vragen die in het maatschappelijke debat rond interlandelijke adoptie steeds luider klinken. Indien het Vlaams adoptiebeleid er niet in slaagt om voldoende aandacht te hebben voor deze ethische kwesties en niet 100% garantie kan bieden op foutloze dossiers, kunnen we enkel besluiten dat transnationale adoptie geen goede kinderbeschermingsmaatregel is en stoppen we er beter mee.
.